Als we spreken over het Nederland na de crisis, denken we aan volle terrassen in de zon, vliegreizen naar het zonnige zuiden, theatervoorstelling en festivals als Pinkpop en Lowlands, winkelstraten vol publiek en volop feestjes en ‘knuffelcontact’. We kunnen niet wachten en we hopen allemaal dat dat moment dit voorjaar nog aanbreekt. Dat we de crisis achter ons laten en ons ‘normale’ leven weer kunnen oppakken.
Terug naar het ‘oude normaal’?
Ervaringen uit het verleden laten ons zien dat er ook een risico kleeft aan het moment dat een crisis als ‘voorbij’ wordt verklaard. Niet alleen vervallen we als gewoontedieren heel snel weer in oud gedrag (daar zijn de files weer, iedereen naar kantoor, vliegreisjes naar Barcelona voor een paar dagen, overconsumptie van dingen die je eigenlijk niet nodig hebt en een overvolle werk- en privéagenda). Alle goede voornemens ten spijt leren gedragswetenschappers dat dit het meest waarschijnlijke scenario is. Net zoals alle goede voornemens rond de jaarwisseling gemiddeld twee weken meegaan, zullen ook de goede voornemens uit de coronacrisis (minder gejaagdheid, meer thuiswerken, meer wandelen in de natuur, genieten van de kleine dingen, vakantie in eigen omgeving) verdwijnen als sneeuw voor de zon. Want wees eens eerlijk, wat ga jij doen als je weer mag? Als koeien in de wei, na een winter in de stal. Is dat een passend beeld?
Een andere ervaring is dat de aandacht voor degenen die getroffen zijn door de crisis even snel vervliegt. Misschien dat er zo af en toe nog eens een talkshow aan wordt gewijd, maar daarna gaat de aandacht toch vooral weer uit naar het eigen leven en de eigen (triviale) problemen. En dan ontstaat voor een grote groep Nederlanders pas echt een crisis. De crisis na de crisis.
Crisis na de crisis
Want waar 90 tot 95% van de Nederlanders niets tot nauwelijks iets merken van de crisis (geen onderbouwd percentage overigens); zij houden hun baan en salaris, hebben extra kunnen sparen omdat ze geen uitgaven hadden aan uitjes, etentjes en vakanties; is er ook een diverse groep Nederlanders die minder fortuinlijk uit de crisis zijn gekomen.
Mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt en daardoor schulden hebben opgebouwd, ondernemers die hun privévermogen, pensioenopbouw en het eigen huis hebben moeten aanspreken om het hoofd boven water te houden. En soms desondanks alsnog failliet zijn gegaan. ZZP-ers zonder werk, mensen met een nul-uren-contract, detailhandelaren met een onverkoopbare collectie. Kortom groepen mensen die, zonder dat zij daar zelf echt iets aan konden doen, door de omstandigheden in de financiële schulden zijn geraakt.
Mentaal leed
Maar ook mensen met psychisch leed. En dan bedoel ik niet de studenten die nu op hun kamertje zitten te vereenzamen. Die veren na de crisis binnen dagen en weken weer op en halen de opgelopen schade met een beetje mazzel in een paar maanden weer in. Veel mentaal leed is tijdelijk en ligt in het moment zelf. Maar er is ook leed dat blijft, of leed dat zich nog moet uiten.
Denk maar eens aan de kinderen in een ongezonde thuissituatie die daaraan maanden niet hebben kunnen ontsnappen Of aan overwerkt zorgpersoneel dat maanden lang heeft lopen ploeteren met nauwelijks waardering. Dan gaat het ook om mensen die iets te lang en te vaak met hun partner op de bank hebben gezeten en inmiddels in een relatiecrisis zijn beland (de meeste echtscheidingen komen normaal voort uit de zomer- en kerstvakanties als partners 2 à 3 weken op elkaars lip zitten zonder de afleiding van werk en dergelijke; wat denk je dat een crisis van inmiddels een jaar met mensen doet?).
Dan hebben we het over het mentale leed van ondernemers die hun levenswerk van soms tientallen jaren of zelfs generaties in slechts een jaar tijd hebben zien verdampen. Dat doet wat met een mens.
En al die mentale ellende moet er nog uitkomen. Net zoals de meeste mensen ziek worden op vakantie na een paar maanden zwoegen en het hoofd boven water houden op het werk, is het niet onrealistisch dat de mensen die nu simpelweg aan het overleven zijn, juist na de coronacrisis echt de man met de hamer tegenkomen.
Voor veel mensen zal de echte crisis nog moeten komen. Mensen die nu al in zwaar weer verkeren, financieel of mentaal, maar daar nog steeds in zitten ook als het gros weer vrolijk in de zon op het terras aan een wijntje zit. Mensen waar al snel geen aandacht meer voor is. Want voor de rest gaat het leven door. Op oude voet. En dat zal de crisis voor deze mensen alleen maar kunnen versterken.
Corona nazorgteam
Het is dus zaak hierop voorbereid te zijn. Door een corona nazorgteam dat als aanspreekpunt kan dienen. Dat mensen kan helpen door het woud aan regeltjes en voorzieningen. Een team met een luisterend oor, maar ook met doorzettingsmacht om de problemen voor deze mensen voortvarend op te pakken en op te lossen.
Misschien wordt het ooit ook tijd voor een nationale inzamelingsactie. Van de 90% voor de 10%. Als iedereen wiens spaarrekening is gespekt in het afgelopen jaar daar een klein deeltje van doneert aan degenen die het minder goed hebben getroffen, pas dan zal de crisis na de crisis een beetje kunnen worden verzacht. Of misschien zelfs voorkomen. Wie zal het zeggen?
Wat is jouw idee?